3.1 Εισροές και Εκρορές από το Οικονομικό Κύκλωμα

Αποταμίευση και Επένδυση 

Στο απλό μοντέλο της κυκλικής ροής της οικονομίας υποθέσαμε ότι τα νοικοκυριά καταναλώνουν όλο τους το εισόδημα. Στη πράξη αυτό δεν συμβαίνει, διότι ένα μέρος του εισοδήματος αποταμιεύεται.

Αποταμίευση θεωρείται εκροή από την κυκλική ροή του χρήματος, διότι το εισόδημα που αποταμιεύεται δεν επιστρέφει στην οικονομία μέσω της κατανάλωσης, επομένως αποσύρεται από το κύκλωμα. Γίνεται φανερό από τα παραπάνω ότι οι εκροές μειώνουν το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας του συστήματος.


1. Αποταμίευση.(S) saving. Για παράδειγμα, όλοι ξέρουμε πως τα νοικοκυριά συνήθως καταναλώνουν ένα μέρος του εισοδήματός τους και πως το  μέρος που δεν καταναλώνεται  αποταμιεύεται.  Αποταμίευση σημαίνει αποχή από την τρέχουσα κατανάλωση με σκοπού την αύξηση της μελλοντικής  κατανάλωσης.
 Τα νοικοκυριά  αποταμιεύουν ανοίγοντας έναν καταθετικό λογαριασμό σε μία τράπεζα.

Από την μεριά των επιχειρήσεων η αποταμίευση δημιουργεί πρόβλημα διάθεσης των προϊόντων τους και συσσώρευση  αποθεμάτων που δεν μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά. Αυτό θα υποχρεώσει πολλές  επιχειρήσεις  αργά ή γρήγορα  να μειώσουν την παραγωγή τους. Μείωση της παραγωγής σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις θα χρειάζονται να απασχολήσουν λιγότερους συντελεστές παραγωγής και έτσι θα διανείμουν λιγότερα εισοδήματα στα νοικοκυριά.

Γίνεται φανερό πως η αύξηση της  αποταμίευσης περιορίζει την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης και της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, έτσι η οικονομία οδηγείται  σε ύφεση.

2. Επένδυση (I) Investment. Όμως, οι επιχειρήσεις που πάντοτε αναζητούν κεφάλαια, για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές  επιδιώκουν  να δανειστούν τα χρήματα που οι  τράπεζες  συγκεντρώνουν από  τις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών. Οι επιχειρήσεις στη συνέχεια  θα αγοράσουν μηχανήματα και αλλά μέσα παραγωγής, για  να βελτιώσουν το κόστος  και την ποιότητα της παραγωγής τους. Αυτή η δαπάνη είναι γνωστή ως επένδυση και αποτελεί εισροή στην οικονομία διότι αυξάνει τη ροή χρήματος στην οικονομία.

Με την προϋπόθεση ότι η αξία της συνολικής επένδυσης είναι ίση με την αξία της αποταμίευσης, η οικονομία θα ισορροπεί, διότι ότι χρήμα βγήκε εκτός κυκλώματος με την αποταμίευση των νοικοκυριών  επιστρέφει στο κύκλωμα με την επένδυση των επιχειρήσεων.  Στην συνέχεια θα δούμε άλλο ένα ζευγάρι εισροών και εκροών που οφείλεται στη δράση του κράτους. Η δράση αυτή αναπτύσσεται σε δύο πεδία: σε εκείνο της φορολόγησης και των δημοσίων δαπανών.

Φόροι και Δημόσια Δαπάνη 
3. Φόροι (T)Taxes. Ένα μέρος του εισοδήματος των νοικοκυριών δεν φτάνει στην κατανάλωση διότι αφαιρείται  από το κράτος μέσω του φορολογικού συστήματος. Για παράδειγμα, ο ΦΠΑ μέσω των επιχειρήσεων καταλήγει στο δημόσιο ταμείο,  το ίδιο και ο φόρος εισοδήματος ο οποίος επιβάλλετε μία φορά το χρόνο στα εισοδήματα του νοικοκυριού. Γίνεται φανερό ότι κάθε μορφής φορολόγησης αποτελεί έξοδος χρήματος από το οικονομικό κύκλωμα. Επομένως, η φορολόγηση αποτελεί εκροή.

4. Δημόσιες Δαπάνες(G)Goverment. Όμως τι κάνουν οι κυβερνήσεις τους φόρους που συγκεντρώνουν;  Τα φορολογικά έσοδα  αποτελούν την κύρια πηγή από την οποία οι δαπάνες  του κράτους χρηματοδοτούνται. Το κράτος δαπανά  για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, όπως  για δημόσια νοσοκομεία, σχολεία,  κλπ., ή για να προβεί στην κατασκευή δημοσίων έργων πχ δρόμοι γέφυρες, αεροδρόμια κα.   Οι δαπάνες αυτές του κράτους αποτελούν εισροή χρήματος στο οικονομικό κύκλωμα,  διότι αυτές δημιουργούν νέα εισοδήματα και αυξάνουν την χρηματική κυκλοφορία της οικονομίας. Και πάλι, προκειμένου η οικονομία να είναι σε ισορροπία θα πρέπει αθροιστικά το σύνολο των εκροών από την οικονομία να είναι ίσο με το σύνολο των εισροών. 


 Εισαγωγές και Εξαγωγές 
 Όλες οι  σύγχρονες οικονομίες έχουν εμπορικές σχέσεις με άλλες χώρες.  Αυτό σημαίνει ότι αγοράζουν και πουλούν αγαθά και υπηρεσίες  από άλλες χώρες, δηλαδή αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις μαζί τους.


5. Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών(M) Import . Τα νοικοκυριά δαπανούν μέρος του εισοδήματος, αγοράζοντας αγαθά και υπηρεσίες που παράγονται σε άλλες χώρες,  διότι αυτά πλεονεκτούν των αντίστοιχων εγχώριων προϊόντων. Στην περίπτωση αυτή  χρήμα εκρέει  από το κύκλωμα και κατευθύνεται σε άλλες οικονομίες. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι εισαγωγές αγαθών  αποτελούν εκροή χρήματος από το οικονομικό κύκλωμα και πως αυτή η εκροή όπως και κάθε εκροή  αδυνατίζει και αποσταθεροποιεί την οικονομία.   

6. Εξαγωγές αγαθών(X) export.  όταν τα  ξένα νοικοκυριά  αγοράζουν μέρος της εγχώριας παραγωγής, τότε, χρήμα εισρέει στην οικονομία από το εξωτερικό. Η ροή αυτή ενισχύει το κύκλωμα να ωθεί την οικονομία σε υψηλότερο επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας.

Αν,  η αξία των εισαγωγών και η αξία των εξαγωγών  συμπίπτουν τότε το οικονομικό κύκλωμα να ισορροπεί. Σε διαφορετική περίπτωση   η χώρα θα έχει πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο αν οι εξαγωγές ξεπερνούν σε αξία τις εισαγωγές. αν συμβαίνει το αντίθετο τότε  το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας θα είναι ελλειμματικό.

Σημείωση:  η κυκλοφορία του νέου i-phone 5  δημιουργεί ροές στο κύκλωμα, τόσο στον εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό τομέα της οικονομίας.

Πότε η οικονομία βρίσκεται σε ισορροπία; 
 Στο σημείο αξίζει να διευκρινιστεί  ότι  το οικονομικό κύκλωμα βρίσκεται  σε κατάσταση  ισορροπίας   αν   το  άθροισμα των τριών εισροών  ισούται με το άθροισμα των τριών εκροών. 

Αναλυτικότερα, το  άθροισμα της συνολικής  αποταμίευσης, συν  τους συνολικούς φόρους, συν την αξία  συνολικών  των πληρωμών για εισαγωγές   συγκρινόμενο με το άθροισμα της συνολικής επένδυσης, συν  τις  συνολικές δημόσιες δαπάνες, συν τις συνολικές εισπράξεις από εξαγωγές είναι ίσο, τότε υπάρχει σταθερότητα στην οικονομία και ισορροπία στο οικονομικό κύκλωμα.

 Με άλλα λόγια,  δεν  έχει σημασία αν οι επενδύσεις υπολείπονται της αποταμίευσης ή οι φόροι είναι λιγότεροι από το ύψος των δαπανών του δημοσίου,  αρκεί το σύνολο των χρημάτων που μπαίνουν στην οικονομία να είναι ίσο με το σύνολο των χρημάτων που βγαίνουν από αυτή.

 Στην περίπτωση που η αξία των εκροών είναι μεγαλύτερη εκείνης των εισροών, τότε, η οικονομία διανύει μια φάση ύφεσης και αυτό  σημαίνει μείωση της παραγωγής και απώλεια θέσεων εργασίας. Αυτό συμβαίνει διότι η ποσότητα του χρήματος που διατρέχει το κύκλωμα είναι μικρότερη από την αξία της παραγωγής, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μειώνεται. 

Αν αντιθέτως, οι εισροές χρήματος υπερτερούν  των εκροών, τότε, η ροή του χρήματος αυξάνει γεγονός που θα αναγκάσει την παραγωγή να αυξηθεί  δημιουργώντας νέες θέσεις εργασία και υψηλότερο εισόδημα για τα νοικοκυριά. 

Επομένως προϋπόθεση για σταθερότητα στο οικονομικό κύκλωμα θα πρέπει να είναι:   S+T+M=I+G+X


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1 Να ορίσετε τις εκροές  και τις εκροές του οικονομικού κυκλώματος; Γιατί ονομάζονται έτσι;

2  "Το άθροισμα των εισροών θα πρέπει να ισούται με εκείνο των εκροών" Να αιτιολογήσετε την πρόταση αυτή.

3.Δημιουργήστε ένα πλήρες διάγραμμα κυκλικής ροής μίας οικονομίας. Σε ποιο σημείο του κυκλώματος θα εντοπίζατε:
(α) την πληρωμή φόρου εισοδήματος από νοικοκυριό
(β) Τις καταθέσεις ενός νοικοκυριού στην τράπεζα.
(γ) Την πληρωμή μισθών από μία επιχείρηση.
(δ) Την αγορά γερμανικής κατασκευής αυτοκινήτου από νοικοκυριό.
(ε) Την αγορά θεατρικών εισιτηρίων από Αυστραλούς  τουρίστες στην Αθήνα.
ζ)  Την αγορά ενός γεύματος από ελληνικό νοικοκυριό στην Θεσσαλονίκη.
η)  Την εξαγωγή κερδών στην Ιαπωνία από γιαπωνέζικο εργοστάσιο που εδρεύει στην Πάτρα.
θ) την είσπραξη  επιδόματος από άνεργο μηχανικό

4.  Εδώ μπορείτε να απαντήσετε στην άσκηση των επιτπώσεων των εισροών εκροών στο ΑΕΠ