έννοιες του μαθήματος
- παράγοντες μετατόπισης της συνολικής ζήτησης
ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ Της ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Η καμπύλη της συνολικής ζήτησης της οικονομίας μπορεί να αλλάζει θέση, όπως δείχνει το σχήμα 2, και για να γίνει αυτό θα πρέπει να μεταβληθεί ένας ή περισσότεροι από τους προσδιοριστικούς παράγοντες της συνολικής ζήτησης. Η μετατόπιση προς τα δεξιά σημαίνει αύξηση της AD, όπου στο ίδιο επίπεδο τιμών αντιστοιχεί ένα υψηλότερο επίπεδο παραγωγής Υ, ενώ μετατόπιση προς τα αριστερά σημαίνει μείωση της AD, όπου για το ίδιο επίπεδο τιμών τώρα επιτυγχάνεται μικρότερη εθνική παραγωγή.
Αλλά ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την θέση της καμπύλης της συνολικής ζήτησης;- μεταβολή στην συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών,
- μεταβολή στη συνολική επένδυση των επιχειρήσεων,
- μεταβολή στις δημόσιες δαπάνες του κράτους,
- μεταβολή στις καθαρές εξαγωγές.
Κάθε φορά που ένας οι περισσότεροι από τους παράγοντες αυτούς μεταβάλλεται η καμπύλη της συνολικής ζήτησης μετατοπίζεται είτε προς τα αριστερά, όταν το άθροισμα της συνολικής ζήτησης μεγαλώνει, είτε προς τα δεξιά, όταν το άθροισμα της συνολικής ζήτησης μειώνεται. Για να γίνει καλύτερα κατανοητό, ‘έστω ότι η συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών αυξάνει, τότε αυτή η αλλαγή αυτή θα μετατόπιση την AD προς τα δεξιά, δηλαδή, η AD θα αυξηθεί. Έστω, ότι οι δαπάνες του κράτους στην οικονομία μειώνονται, αυτό θα θα επιδράσει αρνητικά στην συνολική ζήτηση της οικονομίας και θα έχει ως αποτέλεσμα την μετατόπιση της καμπύλης προς τα αριστερά
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗς ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τους παράγοντες που μεταβάλλουν της συνολική ζήτηση της οικονομίας
1. παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση (C)
Α. Μεταβολή του εισοδήματος.
Αν για κάποιους λόγους αυξηθεί το μέσο εισόδημα των καταναλωτών, τότε, με περισσότερα χρήματα στη διάθεσή τους είναι απόλυτα κατανοητό να αυξηθούν οι δαπάνες κατανάλωσης των νοικοκυριών.
Για παράδειγμα, η οικονομία που αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς, δημιουργεί επιπλέον εισόδημα είτε λόγω των νέων θέσεων εργασίας που η ανάπτυξη φέρνει, είτε καλύτερων αμοιβών προς τους ήδη απασχολούμενους.
Στην περίπτωση αυτή είναι αναμενόμενο να αυξηθεί το επίπεδο κατανάλωσης στην οικονομία. Η καμπύλη της συνολικής ζήτησης μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Αντιθέτως, μείωση του μέσου εισοδήματος φέρνει μείωση της καταναλωτικής δαπάνης και αυτή με τη σειρά της μειώνει την συνολική ζήτηση μετατοπίζοντας την καμπύλη προς τα αριστερά.
Β. Μεταβολή επιτοκίου
Οι αγορές των μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών, συνήθως, χρηματοδοτούνται από το μηνιαίο εισόδημα των νοικοκυριών. Αντιθέτως, οι αγορές των διαρκών καταναλωτικών αγαθών πχ αγορά αυτοκινήτου, επίπλων, ταξίδια, σπουδές κ.α χρηματοδοτούνται μέσω δανείου από τράπεζα ή από προσωπική αποταμίευση, αν βεβαίως υπάρχει. Στην περίπτωση δανεισμού, γεννάται η υποχρέωση μαζί με το κεφάλαιο να επιστρέψουμε και τους τόκους που αναλογούν στο ύψος του δανείου και στη διάρκεια του. Αν το επιτόκιο δανεισμού είναι υψηλά, το κόστος του δανείου αυξάνει γεγονός που κάνει μία μερίδα των αγοραστών να αναβάλλουν τις αγορές τους. Όσοι ήδη έχουν δανειστεί, η αύξηση του επιτοκίου σημαίνει υψηλότερες δόσεις που αυτόματα μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση.
Επομένως, κάθε αύξηση του επιτοκίου δανεισμού δρα αρνητικά στη συνολική ζήτηση, μετατοπίζοντας την καμπύλη της συνολικής ζήτησης προς τα αριστερά. Το ακριβώς αντίθετο θα συμβεί αν έχουμε μείωση του επιτοκίου βλέπε σχήμα 2.
Φανταστείτε, ότι θέλετε να αγοράσετε ένα σπίτι μέσω δανείου. Το δάνειο για αγορά κατοικίας ονομάζεται κτηματικό. Η εξόφληση του δανείου γίνεται ακριβότερη όταν αυξάνει το επιτόκιο, και συμπαρασύρει το ύψος των μηνιαίων δόσεων προς την τράπεζα. Τώρα, με περισσότερα χρήματα να πηγαίνουν στις δόσεις του δανείου λιγότερα χρήματα μένουν για αγορές. Ακόμη, και μόνο η φήμη ότι τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων αναμένετε να αυξηθούν είναι αρκετή ώστε να κάνει πολλούς να αναβάλλουν την απόφαση τους για την αγορά στέγης. Επομένως, είναι φανερό ότι η αύξηση του επιτοκίου επηρεάζει αρνητικά την κατανάλωση και μέσο αυτής τη συνολική ζήτηση της οικονομίας. .
Αντιθέτως, μείωση του επιτοκίου επηρεάζει θετικά την κατανάλωση. Πράγματι, το χαμηλό επιτόκιο δίνει ένα κίνητρο σε πολλά νοικοκυριά να αυξήσουν τις αγορές μέσω δανεισμού ωθώντας τη μέση κατανάλωση της οικονομίας να κινηθεί ανοδικά. Επιπλέον, η μείωση των δόσεων των δανείων, αφήνει μεγαλύτερο εισόδημα για επιπλέον αγορές. Εξάλλου, η μείωση των επιτοκίων γενικά αποθαρρύνει την αποταμίευση και ενθαρρύνει την κατανάλωση.
Συνέπεια των παραπάνω μεταβολών του επιτοκίου δανεισμού είναι οι μεταβολές στην θέση της καμπύλης της συνολικής ζήτησης όπου μετατόπιση της προς τα αριστερά σημαίνει μείωση και μετατόπιση προς τα δεξιά σημαίνει αύξηση. Βλέπε σχήμα 2.
Γ. Μεταβολές στον πλούτο.
Το πόσο καταναλώνουμε εξαρτάται από τον πλούτο που κατέχουμε ως νοικοκυριά. Θα πρέπει να μην μπερδεύουμε τις έννοιες ‘πλούτος’ με το ‘εισόδημα’. Εισόδημα είναι τα χρήματα που προέρχονται από την αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής που τυχαίνει να κατέχουν τα νοικοκυριά και συμβάλλουν στην παραγωγή του ΑΕΠ της χώρας. Πλούτος είναι τα περιουσιακά στοιχεία που το κάθε νοικοκυριό κατέχει. Για παράδειγμα, γραφεία, οικήματα, οικόπεδα. Υπάρχουν και οι κινητές αξίες όπως, κοσμήματα, μετοχές, ομόλογα ή τραπεζικές καταθέσεις, έργα τέχνης, αντίκες. Επίσης, πλούτος είναι οι εξειδικευμένες γνώσεις όπως του καθηγητή, του γιατρού κ.α. Προϋπόθεση για να έχουμε υψηλό εισόδημα είναι η κατοχή πλούτου. Χωρίς πλούτο δεν υπάρχει εισόδημα.
Αλλαγή στις τιμές των ακινήτων και των κινητών περιουσιακών στοιχείων: όταν οι τιμές τους αυξάνουν, οι ιδιοκτήτες τους αισθάνονται πλουσιότεροι και σίγουροι για το μέλλον, η αίσθηση ότι ο πλούτος τους μεγάλωσε τους δίνει τον αέρα να καταναλώνουν περισσότερο χωρίς το εισόδημά τους να έχει αλλάξει, η αλλαγή έχει να κάνει περισσότερο με την ψυχολογία της στιγμής προς το θετικότερο παρά με κάτι χειροπιαστό. .
Πιο συγκεκριμένα, ας υποθέσουμε ότι οι τιμές των μετοχών και των άλλων κινητών αξίων που έχετε αυξάνουν, αμέσως θα αισθανθείτε πλουσιότεροι και αισιόδοξοι για το μέλλον. Τα καλά νέα μας κάνουν πιο τολμηρούς στο να ξοδεύουμε περισσότερα από ό,τι στο παρελθόν. Η χρηματοδότηση της νέας κατανάλωσης μπορεί να προέλθει είτε από την πώληση των ανατιμημένων μετοχών είτε μέσω δανεισμό.
Δ. Μεταβολές στις προσδοκίες - εμπιστοσύνη των καταναλωτών
Με την πεποίθηση να εδραιώνεται σε πολλά νοικοκυριά ότι τα οικονομικά τους θα πάνε καλύτερα στο άμεσο μέλλον, είναι πιθανό να αυξήσουν τις αγορές τους. Για παράδειγμα, μία προαγωγή που πρόκειται να πραγματοποιηθεί οδηγεί σε άμεση αύξηση της κατανάλωσης πριν καν υλοποιηθεί. Αν η οικονομία προεξοφλεί καλές προοπτικές ανόδου, αυτό θα τονώσει την εμπιστοσύνη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα την άνοδο της κατανάλωσης και επένδυσης. Η καμπύλη της συνολικής ζήτησης θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά.
Αντιθέτως, η διάχυτη ανησυχία για την πορεία της οικονομίας αναπόφευκτα θα επιδράσει ώστε το επίπεδο κατανάλωσης να αρχίσει να υποχωρεί και η αποταμίευση να μεγαλώνει. Η κρισιμότητα των προσδοκιών για την πορεία της οικονομίας αναγνωρίζεται από όλους γιαυτό και παρακολουθείται στενά η εξέλιξή της πορεία μέσω δημοσκόπησης της κοινής γνώμης. Άνοδος του δείκτη εμπιστοσύνης είναι καλά νέα για την οικονομία και σημαίνει αύξηση της κατανάλωσης και της επένδυσης που και οι δύο μαζί διευρύνουν τη συνολική ζήτηση της οικονομίας
Ε. Μεταβολές στην επένδυση
Το επιτόκιο.
Οι αγορές μηχανημάτων (κεφαλαιουχικός εξοπλισμός) από τις επιχειρήσεις απαιτούν σημαντικά ποσά και αυτά μπορούν αν προέλθουν από δύο κυρίως πηγές που η μία συμπληρώνει την άλλη: πρώτον, από τα κέρδη παρελθόντων ετών και δεύτερον από δανεισμό. Στη δεύτερη περίπτωση το ύψος του επιτοκίου παίζει καθοριστικό ρόλο στην απόφαση για δανεισμό. Το υψηλό επιτόκιο δανεισμού αποθαρρύνει τον επενδυτή να προχωρήσει στην επένδυση είτε αναβάλλοντας την πραγματοποίηση της προσωρινά είτε ματαιώνοντάς τη οριστικά. Παρόμοιες αποφάσεις μειώνουν την συνολική ζήτηση της οικονομίας, και η καμπύλη της συνολικής ζήτησης κινείται προς τα αριστερά. Στη περίπτωση αυτή των υψηλών επιτοκίων, οι επιχειρήσεις θα προτιμήσουν τα τοποθετήσουν τα αδιανέμητα κέρδη τους στην τράπεζα και να ωφεληθούν από τις υψηλές καταθετικές αποδόσεις. Επομένως, η σχέση επιτοκίου και επένδυσης είναι αντίστροφη. Σε υψηλά επίπεδα επιτοκίου αντιστοιχεί χαμηλή επένδυση, ενώ σε χαμηλό επίπεδο επιτοκίου, υψηλή επένδυση
1. Μείωση του επιτοκίου
Έστω ότι το επιτόκιο δανεισμού πηγαίνει από 8% στο 6%, θα έχει διπλή δράση: από τη μία θα μειώσει το κίνητρο για αποταμίευση των νοικοκυριών και από την άλλη, θα αυξήσει τον δανεισμό για επένδυση από Ι1 σε Ι2. Αύξηση του επιτοκίου θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα
2. Εθνικό εισόδημα και επένδυση
Αύξηση του εθνικού εισοδήματος οδηγεί σε αύξηση της κατανάλωσης. Αν το εθνικό εισόδημα και κατανάλωση αυξηθούν, η παραγωγική ικανότητα των επιχειρήσεων θα πρέπει να μεγαλώσει, δίνοντας στις επιχειρήσεις ισχυρό κίνητρο να επενδύσουν σε νέα παραγωγικά μέσα, όπως νέα εργοστάσια, γραφεία, μηχανήματα κ.α, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην αύξηση της ζήτησης των καταναλωτών.
3. Τεχνολογική αλλαγή.
Οι αναπτυγμένες οικονομίες χαρακτηρίζονται από ραγδαίες τεχνολογικές μεταβολές οι οποίες υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν επενδύοντας στις νέες τεχνολογίες. Η διαδικασία αυτή αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ, αν θέλει η επιχείρηση να επιβιώσει στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Επομένως, στο βαθμό που η τεχνολογία εξελίσσεται, τόσο γίνεται επιτακτικότερη η ανάγκη για επενδύσεις.
4. Προσδοκίες και επιχειρηματική εμπιστοσύνη.
Οι επιχειρήσεις αποφασίζουν για αν πρέπει ή όχι να επενδύσουν σε νέα παραγωγικά μέσα (μηχανήματα) με βάση τις προσδοκίες τους για μελλοντικές εξελίξεις Θα ήταν λάθος να προχωρήσουν σε επενδύσεις ενισχύοντας την παραγωγική ικανότητα της επιχείρησής τους, ενώ οι καταναλωτές περιορίζουν τις αγορές τους.
Αν, όμως, υπάρξει βελτίωση του οικονομικού κλίματος και οι καταναλωτές διευρύνουν τις αγορές τους, τότε, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προχωρήσουν σε επενδύσεις διευρύνοντας την παραγωγική ικανότητα τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οικονομολόγοι τακτικά καταγράφουν τον δείκτη εμπιστοσύνης των επιχειρηματιών και δημοσιεύουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους.
5. Μεταβολή των δημοσίων δαπανών (G)
Το ύψος της κρατικής δαπάνης προσδιορίζεται από τις πολιτικές που στηρίζει η εκάστοτε κυβέρνηση. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις επιδοτήσεις. Αν η κυβέρνηση έχει τη βούληση να ενισχύσει το εισόδημα των αγροτών, τότε, η κρατική δαπάνη μεγαλώνει.
Η εκτέλεση μεγάλων δημόσιων έργων, όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες της Αθήνας δέσμευσε την κυβέρνηση να υλοποιήσει σημαντικά έργα επί σειρά ετών. Τέτοιες πολιτικές δρουν ενισχυτικά στη Συνολική Ζήτηση, και μετατοπίζουν της καμπύλη της συνολικής ζήτησης προς τα δεξιά.
Αντιθέτως, αν η κυβέρνηση συνδυάσει την περικοπή των δημοσίων δαπανών με αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών, τότε, η συνολική ζήτηση θα μειωθεί και η καμπύλη θα κινηθεί προς τα αριστερά.
6. Μεταβολή των καθαρών εξαγωγών (X-M)
Όταν το γενικό επίπεδο των τιμών αυξάνει ταχύτερα από εκείνων των χωρών που έχουν αναπτυχθεί εμπορικές συναλλαγές, τότε, οι καταναλωτές της χώρας βρίσκουν ότι τους συμφέρει να υποκαταστήσουν τις αγορές που έκαναν στο εσωτερικό με αγορές από το εξωτερικό, με αποτέλεσμα η συνολική ζήτηση να μειώνεται. Αντίθετα, οι μειωμένες τιμές στο εσωτερικό έναντι των τιμών των εμπορικών μας εταίρων θα σημάνει την αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης όχι μόνο από τους καταναλωτές της χώρας αλλά και από ξένους που θα βρουν τις τιμές συμφερότερες από εκείνες της δικής τους παραγωγής. Το αποτέλεσμα είναι προφανές, η συνολική ζήτηση θα κινηθεί ανοδικά και αυτό θα είναι προς όφελος της οικονομίας διότι θα αυξηθεί η συνολική παραγωγή.
Εξαγωγές
Όταν οι κάτοικοι της αλλοδαπής αγοράζουν μέρος της δικής μας παραγωγής δημιουργείται ροή αγαθών προς το εξωτερικό με αντίθετη ροή χρήματος προς το εσωτερικό που ενισχύει το εισόδημα και επομένως η συνολική ζήτηση της οικονομίας.
Εισαγωγές
Αντιθέτως, οι εισαγωγές αποτελούν ροή αγαθών από το εξωτερικό προς την χώρα με παράλληλη αντίθετη ροή χρήματος από το εσωτερικό προς τις οικονομίες της αλλοδαπής Η ροή αυτή μειώνει το εισόδημα και την κατανάλωση για εγχώρια παραγωγή με αποτέλεσμα η συνολική ζήτηση να μειώνεται και η καμπύλη της συνολικής ζήτησης να κινείται προς τα αριστερά.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Πώς το ύψους του επιτοκίου επηρεάζει την κατανάλωση των νοικοκυριών;
2. Γιατί η μεταβολή του πλούτου των νοικοκυριών επηρεάζει την κατανάλωσή τους;
3. Γιατί όταν αυξάνουν τα επιτόκια μειώνεται η επένδυση των επιχειρήσεων;
4. Εξηγήστε πώς η μείωση του επιτοκίου επιδρά στην συνολική ζήτηση και στην καμπύλη της συνολικής ζήτησης;
5. Πως μπορείτε να συνδέσετε την αύξηση των επενδύσεων με την αύξηση του εισοδήματος των καταναλωτών;
6. Πώς οι προσδοκίες και η επιχειρηματική εμπιστοσύνη επηρεάζουν την επένδυση;
7. Τι πρέπει να συμβεί ώστε να αναμένεται αύξηση των εξαγωγών της χώρας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου